Falconpoort

Het project Falconpoort in de Antwerpse binnenstad is een voorbeeld van hoe een woonproject een belangrijke rol kan spelen in de heropleving van een in verval geraakte en achtergestelde buurt. Gesitueerd op de grens tussen het stedelijke Falconplein en een intiem binnenhof worden zes eengezinswoningen en één handelspand georganiseerd binnen een set van bestaande en nieuwe volumes. Het project is ontstaan uit het grond- en pandenbeleid van AG Vespa, waarbij storende kankerplekken in de stad worden aangepakt door verkrotte en leegstaande panden aan te kopen en te renoveren of te slopen en te vervangen door nieuwbouwwoningen. De huidige bewonersgroep is zeer divers, gaande van een alleenstaande man van middelbare leeftijd tot dertigers die hun eerste woning hier kochten.

De ontwerpers maken zich sterk dat woongebouwen een actieve positie kunnen en moeten innemen in het functioneren van de stad, met een rechtstreekse bijdrage aan de sociale cohesie en levendigheid van hun nabije leefomgeving. Aan de kant van het Falconplein werd het geklasseerde 16^de-eeuwse poortgebouw dat op het plein uitkijkt naar zijn oorspronkelijke staat teruggebracht en aangevuld met subtiel geïntegreerde nieuwe bouwlagen. Op het binnenhof worden de oude beluikwoningen vormelijk nagebootst in een volledige nieuwbouw. Het nieuwe volume nestelt zich tegen de achterzijde van de buren als één continue gevel met de toegangen tot de woningen. Zo ontstaat een stedelijke binnenkamer waarvan de gevels een decor vormen waartegen de publieke activiteiten in het binnengebied zich afspelen en waar ook de bewoners zelf gebruik van kunnen maken.

Waar vroeger drie aparte beluikwoningen waren, bevinden zich nu drie grondgebonden woningen die elk omwille van hun doordachte overlapping van verdiepingen een meervoudige oriëntatie, lichtinval en ruimtelijkheid toegedicht krijgen. Elke woning start met eenzelfde ruime (inkom)hal op het gelijkvloers, die rechtstreeks verbonden is met het binnenhof door een volledig openzetbare raampartij. Deze ruimte maakt een tijdelijke uitbreiding van de privéruimte tot in de publieke ruimte mogelijk en vergroot daardoor de actieradius van de woningen met een tijdelijke ontmoetingsplek in de publieke ruimte. De woningen aan de steeg, die ontsloten worden via een gedeelde buitentrap, delen op hun beurt een ruim dakterras. De buitentrap zorgt voor sociale interactie en een moment van leven in een verder doodse steeg met blinde gevels.

Er is ook diversiteit in het type woningen van één- tot drie-slaapkamerwoningen. De wanden van de slaapkamers werden opgetrokken in lichte scheidingswanden, waardoor de eigenaar vlot kan wisselen tussen grotere maar minder kamers of kleinere maar meer kamers. De duplexen kunnen in de toekomst eenvoudig opgedeeld worden in twee kleinere eenheden (studio's of één slaapkamer) in de plaats van een drie-slaapkamerappartement vandaag. Er is één grote gedeelde fietsenstalling op het gelijkvloers van het nieuwbouwvolume voor alle zes woningen.

De drie grondgebonden woningen zijn een pilootproject voor de erfpachtformule voor opdrachtgever AG Vespa. De koper betaalt in eerste instantie enkel voor de constructies, maar niet voor de grond. Na tien jaar kan hij/zij gebruik maken van de aankoopoptie om ook de grond te verwerven. Hierdoor wordt de initiële aankoopsom bereikbaarder.

Ondertussen hebben de bewoners het project verder vormgegeven. De meerderheid van hen gaat de vooropgestelde interactie met het publieke domein echt aan. De bewoners van de grondgebonden woningen zoeken de grens van publiek-privaat actief op door planten en zitmeubilair te plaatsen voor hun woning. Het wonen versterkt het stedelijke leven in de publieke ruimte. Ook de binnenruimtes van de woningen worden ten volle benut. Bewoners zijn verder aan de slag gegaan met de interieurs, en bouwen de relaties die in de architectuur werden gesuggereerd van binnenuit verder uit. In de appartementen worden de diepe vensterbanken, de brede buitentrap en het gedeelde dakterras ingenomen door planten, waardoor de woning, de gedeelde ruimtes en de stad elkaars verlengde worden als een ecosysteem. Het wonen staat in dit project dus maximaal in het teken van verbinding.